Λαογραφία

Οι κάτοικοι της Αετιάς και γενικότερα οι Κουπατσιαραίοι των Γρεβενών εξαιτίας του παραδοσιακού νομαδοκτηνοτροφικού τρόπου διαβίωσης, της σχέσης τους με τα ηπειρώτικα έθιμα και την ηπειρώτικη μουσική, της διατήρησης αρχαίων ελληνικών γλωσσολογικών τύπων, της σημερινής τους γεωγραφικής εντόπισης προέρχονται από τη ραχοκοκαλιά της Πίνδου με περιόδους μετακίνησής τους στη Βόρεια και Νότια Ήπειρο, τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Μετά την επιδρομή των Σλάβων τον 6ο αιώνα αποτραβιούνται στα βουνά υιοθετούν το νομαδικό τρόπο ζωής των κτηνοτρόφων σκηνιτών, δεν αναμειγνύονται με άλλες ομάδες και ίσως αυτό να είναι και η αιτία που δεν αναπτύσσουν το εμπόριο, τις τέχνες και τα γράμματα και θεωρούνται σύμφωνα με τον Αραβαντινό από τους άλλους Αρμάνους και Έλληνες απρόσιτοι και άγριοι. Δεν αναφέρεται ο τόπος καταγωγής τους, γιατί ζούσαν σε κονάκια σε διάφορες περιοχές ως σκηνίτες.

Γύρω στο 1860 το Ελληνικό Κράτος έβγαλε ένα νόμο (ΦΕΚ 12/2 Μαΐου 1858 και ΦΕΚ 14/9 Απριλίου 1859), με τον οποίο υποχρέωνε τους νομάδες που πηγαινοέρχονταν μεταξύ ελληνικού και τουρκικού κράτους ή να εγκατασταθούν μόνιμα δημιουργώντας χωριά ή να μην ξαναπεράσουν τα σύνορα. Για το λόγο αυτό αποφάσισαν να αντικαταστήσουν τα χαμηλά πρόχειρα καλύβια με μόνιμα πέτρινα.

Κάποια από τα σπίτια είναι χαμηλά καλύβια, μερικά είναι χτισμένα από πέτρα και μόνο αυτό του τσέλιγκα είναι διώροφο. Δίπλα από αυτό βρίσκεται ακόμα ένα μακρύ μικρό και χαμηλό σπίτι με σανίδες στο πάτωμα. Η επίπλωση είναι η πιο απλή που μπορεί να φανταστεί κανείς. Εκτός από το τραπέζι που κρέμεται στον τοίχο δεν υπάρχουν έπιπλα. Αλλά τουλάχιστον, όταν έρχονται επισκέπτες καλύπτεται το πάτωμα με όμορφα χαλιά που τα φτιάχνουν οι γυναίκες. Στους τοίχους βρίσκονται ακόμα μερικά στενά και χοντρά μαξιλάρια που μαζί με τα χαλιά χρησιμοποιούνται σαν κρεβάτια. Το τζάκι που βρίσκεται στο δωμάτιο σχεδόν δεν χρησιμοποιείται. Μόνο σπάνια χρειάζεται να το ανάψουν, αφού το κλίμα είναι ήπιο και επειδή συνήθως μαγειρεύουν έξω από το σπίτι. Τα μοναδικά εργαλεία της κουζίνας είναι μια τρίγωνη πυροστιά, κάποιες κατσαρόλες, ένα τηγάνι, μια σούβλα και μερικά πιάτα.

 Η ονοματολογία που χρησιμοποιείται για τα πρόσωπα, περιλαμβάνει πλήθος αρχαίων ελληνικών ονομάτων που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, από γιαγιάδες και παππούδες. Η ύπαρξη τόσων πολλών ονομάτων από γενιά σε γενιά σε τόσο μικρούς πληθυσμούς, αν δεν συνδέεται με κάποια μακραίωνη παράδοση, σίγουρα εκφράζει τον ελληνοτακτισμό τουλάχιστον των κατοίκων της Αετιάς. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής ονόματα των κατοίκων της: Αριστείδης, Αλέξανδρος, Σωκράτης, Ηρακλής, Μιλτιάδης, Δημοσθένης, Αγλαΐα, Ανδριάνα, Αφροδίτη, Ζαχαρούλα, Καλλίνω, Καλλιάνθη κ.ά.